Okres Wielkiego Postu trwa 40 dni, a jego początek jest zależny od daty Wielkanocy. Wypada ona w niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. 40 dni ma znaczenie symboliczne – odwołuje się do czterdziestodniowego postu Jezusa, ale także do 40 lat, podczas których Izrael błądził w poszukiwaniu Ziemi Obiecanej.

Środa Popielcowa, która jest pierwszym dniem Wielkiego Postu jest także jednym z dwóch dni, w których w Kościele Katolickim obowiązuje post ścisły. Według kościelnych przepisów wolno wówczas jeść trzy posiłki w ciągu dnia, w tym jeden do syta. Oczywiście niedozwolone jest mięso. Z postu zwolnieni są chorzy, dzieci i osoby starsze.

Post w Środę Popielcową jest przestrzegany przez około 75%  Polaków. Również inne tradycje początku okresu pokuty są nadal zachowywane.  Środa Popielcowa jest zwyczajnym dniem pracy, ale Polacy tłumnie uczestniczą w tym dniu w mszach i nabożeństwach. Statystyki wskazują, że frekwencja na mszach jest  niekiedy nawet większa niż w „zwykłą” niedzielę.

Obecnie w kościołach podkreśla się nie tyle długość i surowość postu ile jego właściwe przeżywanie, z ukierunkowaniem na wydarzenia, które wspominamy na końcu okresu pokuty. Wszystkie wielkopostne zobowiązania powinniśmy bowiem podejmować z miłości do Boga i drugiego człowieka. W kościołach kładzie się nacisk na refleksję, zadumę i zastanowienie się nad tym co jest naprawdę ważne – służą temu między innymi rekolekcje oraz inne wydarzenia, w tym specjalne wielkopostne nabożeństwa.