Odkleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest sezonową chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze, atakującą ośrodkowy układ nerwowy. Do zakażenia dochodzi podczas ukłucia, ponieważ pajęczaki przekazują wirus KZM poprzez swoje gruczoły ślinowe. Biorąc pod uwagę niewielkie rozmiary i obecność substancji znieczulających zawartych w ślinie kleszcza, ludzie często nie zdają sobie sprawy z ukłucia. Z momentem ugryzienia przez zainfekowanego pajęczaka do krwi żywiciela przedostają się groźne patogeny, powodujące rozwój choroby. Istnieje także możliwość zakażenia poprzez spożycie surowego mleka zarażonego zwierzęcia.

W Polsce każdego roku rozpoznaje się ok. 250-300 przypadków zakażenia KZM. Eksperci szacują jednak, że jest to jedynie 30% wszystkich zachorowań ze względu na podobieństwo początkowych objawów do innych infekcji grypowych i żołądkowych. Najpierw zwykle pojawia się gorączka, poczucie osłabienia, niekiedy wysypka i wymioty. U 30% zakażonych choroba rozwija się w drugą, dużo groźniejszą fazę, w której dochodzi do zapalenia układu nerwowego. Zaburzenia neurologiczne mogą wówczas spowodować uszkodzenie pracy układu krążenia zaburzenia oddychania, a w konsekwencji nawet śmierć.

Zdiagnozowane odkleszczowe zapalenie mózgu można leczyć jedynie objawowo, czyli redukować gorączkę, stan zapalny, bóle głowy czy ewentualne napady padaczkowe. Współczesna medycyna nie dysponuje lekarstwem zwalczającym lub hamującym rozmnażanie wirusa. Jedynym skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniom KZM są szczepienia ochronne.